O Αβλέμονας ή Αυλέμωνας είναι ένα γραφικό ψαροχώρι στα Κύθηρα. Στην είσοδο του λιμανιού του βρίσκεται αυτό το Καστράκι ή Καστέλο, όπως το λένε οι ντόπιοι.

Ιστορία

Το Κάστρο χτίστηκε από τους Ενετούς το 1725 με προφανή σκοπό την προστασία του λιμανιού.

Σύμφωνα με τα αρχεία της Βενετίας (Archivio di Stato di Venezia) η ιστορία του κάστρου έχει ως εξής: Το 1724 δόθηκε εντολή στον στόλαρχο (Provveditore Generale da Mar) και κυβερνήτη των νησιών του Ιονίου Φραγκίσκο Κορέρ (Francesco Correr) να αντιμετωπίσει τους Μαλτέζους πειρατές οι οποίοι έκαναν ληστρικές επιδρομές στις ενετικές κτήσεις και χρησιμοποιούσαν συχνά σαν ορμητήριο το ανοχύρωτο λιμάνι του Αβλέμονα. Ο Κορέρ σε συνεργασία με τον maresciallo Johann Mathias Schulenburg εισηγήθηκε να ενισχυθεί η άμυνα του Αβλέμονα με την κατασκευή ενός μικρού οχυρού που θα εμπόδιζε την είσοδο στον όρμο.
Η Γερουσία της Βενετίας έδωσε την έγκρισή της και το έργο ανατέθηκε στον αντισυνταγματάρχη μηχανικού Moser. Ο προϋπολογισμός που εγκρίθηκε ήταν 2.000 ριάλια (τελικά ξοδεύτηκαν 1.122 ριάλια και κάτι ψιλά).

Το έργο ολοκληρώθηκε σύντομα, (μάλλον) το 1725. Ο Κορέρ έστειλε οδηγίες στον Προβλεπτή Κυθήρων για την επάνδρωση του οχυρού με 24 στρατιώτες και για τον τρόπο ελέγχου της εισόδου πλοίων στο λιμάνι.

Οι Ενετοί ονόμασαν το φρούριο «Καστέλο του Αγίου Φραγκίσκου». Είναι γνωστό και ως «Καστέλο Αγίου Νικολάου», καθώς επί Ενετοκρατίας η ονομασία του Αβλέμονα ήταν Άγιος Νικόλαος. Το όνομα Άγιος Φραγκίσκος (San Francesco) δόθηκε μάλλον προς τιμήν του Φραγκίσκου Κορέρ, ο οποίος με την ιδιότητα του Provveditore da Mar ήταν και κυβερνήτης των Ιονίων νήσων το διάστημα 1723-1727, ενώ αργότερα διετέλεσε και Πατριάρχης Βενετίας (1735-1741).

Οι Ενετοί είχαν πάρει τα Κύθηρα μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Λατίνους το 1204. Ο πρώτος Ενετός άρχοντας του νησιού ήταν, από το 1207, ο Marco Venier (Μάρκος Βενιέρης). Η εξουσία των Βενιέρ εδραιώθηκε το 1238 όταν ο διάδοχος του Μάρκο, ο Βαρθολομαίος Βενιέρ παντρεύτηκε την κόρη του Έλληνα ευγενούς Ευδαιμονογιάννη (με καταγωγή από τη Μονεμβασιά).
Το νησί παρέμεινε στα χέρια του οίκου Βενιέρ μέχρι το 1279, όταν κατελήφθη από τον ιππότη Λικάριο που ήταν Λομβαρδός πολέμαρχος στην υπηρεσία του Βυζαντίου.
Το 1308 οι Βενιέρ επέστρεψαν και επανέκτησαν τον έλεγχο του νησιού. Το 1310 ο αυτοκράτορας Ανδρόνικος Β’ έκανε ειρήνη με τους Ενετούς και αναγνώρισε και επίσημα τη δικαιοδοσία τους σε νησιά του Νοτίου Αιγαίου συμπεριλαμβανομένων των Κυθήρων. Οι Βενιέρ παρέμειναν οι άρχοντες του νησιού αλλά από το 1325 υπήρχε και στρατιωτικός διοικητής διορισμένος από τη Βενετία με τον τίτλο του Καστελλάνου. Κάποια στιγμή από τις αρχές του 16ου αιώνα η διοίκηση των Κυθήρων αναβαθμίστηκε και την ανέλαβε Προβλεπτής (Provveditore) που υπαγόταν στη διοίκηση Κρήτης. Μετά την ολοκλήρωση της κατάκτησης της Κρήτης από τους Οθωμανούς, το 1669, ο Προβλεπτής Κυθήρων υπαγόταν στην Κέρκυρα.

Παρά την ύπαρξη των Προβλεπτών, φαίνεται ότι μεγάλο μέρος της εξουσίας παρέμενε στα χέρια των Βενιέρ (κάποιοι από τους οποίους υπήρξαν κατά καιρούς και Προβλεπτές). Η εξουσία αυτή φαίνεται πως υπήρξε ιδιαίτερα καταπιεστική για τον τοπικό πληθυσμό καθώς σημειώθηκαν επανειλημμένα ταραχές εναντίον της άρχουσας τάξης του νησιού. Το 1530 η Γερουσία της Βενετίας απογύμνωσε τους Βενιέρ από όλες τις εξουσίες τους και η διοίκηση των Κυθήρων πέρασε απευθείας στη Βενετία.
Το νησί παρέμεινε υπό ενετικό έλεγχο μέχρι την κατάλυση της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας το 1797 (με ένα μικρό διάλειμμα οθωμανικής κατάληψης το 1715-1718). Στη συνέχεια πέρασε υπό τον έλεγχο των Γάλλων, μετά Ρώσων και Τούρκων, μετά πάλι των Γάλλων και εν τέλει των Άγγλων.

Το 1809 όταν οι Άγγλοι έδιωξαν τους Γάλλους και κατέλαβαν τα Κύθηρα, αποβιβάστηκαν αρχικά στον Αβλέμονα. Μάλιστα, τότε βομβάρδισαν με τα κανόνια των πλοίων τους το καστέλο, που υπέστη σοβαρές ζημιές.

Δομικά, Αρχιτεκτονικά, Οχυρωματικά Στοιχεία

Το καστέλο του Αβλέμονα είναι ένα μικρό οχυρό που καταλαμβάνει έκταση 340 τετραγωνικών μέτρων. Η εξωτερική περίμετρος της οχύρωσης είναι 68 μέτρα.

Πάνω από την πύλη του κάστρου υπάρχει το έμβλημα της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας, ο φτερωτός λέοντας του Αγίου Μάρκου.

Το σχήμα του κάστρου είναι οκτάγωνο. Έχει κανονιοθυρίδες, κεντρικό πύργο, αποθήκες, οικήματα της φρουράς και κάποια εγκαταλειμμένα κανόνια.
Ήταν παραμελημένο χρόνια, αλλά δεν είναι σε πολύ κακή κατάσταση και τελευταία γίνονται προσπάθειες για τη συντήρησή του.

Παράλληλες Ιστορίες

Τον Σεπτέμβριο του 1802, λίγο έξω από το λιμάνι του Αβλέμονα, παρασύρθηκε από τον δυνατό άνεμο και τσακίστηκε στα βράχια το πλοίο Mentor του λόρδου Έλγιν που μετέφερε μέρος από τα μάρμαρα του Παρθενώνα. Το πλοίο βυθίστηκε σε βάθος 20-25 μέτρων. Η ανέλκυση του πολύτιμου φορτίου έγινε το 1804 και τα μάρμαρα συνέχισαν το ταξίδι τους προς την Αγγλία.

Πηγές