Λιγοστά ερείπια ενός υστεροβυζαντινού κάστρου σε ψηλό λόφο πάνω από το χωριό Αγγελόκαστρο Αιτωλοακαρνανίας.

Τοποθεσία & Στρατηγική Σημασία

Η θέση του Αγγελόκαστρου είναι στρατηγική καθώς ελέγχει τόσο την οδό προς την Ακαρνανία μέσω του γειτονικού περάσματος του Αχελώου, όσο και τη διέλευση προς το εσωτερικό της Αιτωλίας. Ο Στράβων χαρακτηρίζει την Κωνώπη - Αρσινόη «ως ευφυώς επικειμένη πως τη του Αχελώου διαβάσει».
Ο Πολύβιος μας πληροφορεί ότι η διάβαση του ποταμού κείται προ της πόλεως είκοσι στάδια διέχουσα και μαρτυρεί ότι ο Φίλιππος Ε' κατά το Συμμαχικό πόλεμο πέρασε τον Αχελώο το 219 π.Χ. μεταξύ Μητροπόλεως (σημ. Παλιόκαστρο Ρίγανης) και Κωνώπης, ενώ το 218 π.Χ. μεταξύ Στράτου και Κωνώπης.

Ιστορία

Το κάστρο και ο οικισμός ιδρύθηκαν πριν τα μέσα του 13ου αιώνα από τους ηγέτες του Δεσποτάτου της Ηπείρου.

Ο πρώτος Δεσπότης της Ηπείρου ήταν ο Μιχαήλ Α’ Άγγελος Κομνηνός Δούκας και μάλλον από αυτόν προήλθε το όνομα του κάστρου. Η περιοχή, όπως και η υπόλοιπη Αιτωλοακαρνανία, ανήκε στο Δεσποτάτο από την αρχή της ίδρυσής του, το 1204.

Στον ίδιο λόφο τοποθετείται -χωρίς να είναι απολύτως βέβαιο- η αρχαία πόλη Κωνώπη που µετονοµάστηκε τον 3ο αι. π.Χ. σε Αρσινόη προς τιµήν της Αρσινόης, κόρης του Μακεδόνα βασιλιά της Αιγύπτου Πτολεµαίου Β'.

Κατά τη μεσοβυζαντινή περίοδο μετονομάστηκε σε Αχελώος. Η πόλη ήταν έδρα Επσικοπής τουλάχιστον από την εποχή του αυτοκράτορα Λέοντος Στ’ του Σοφού (τέλη 9ου αιώνα).

Το Αγγελόκαστρο μετά την επανίδρυσή του την πρώτη εποχή του Δεσποτάτου της Ηπείρου πέρασε μια περίοδο γρήγορης ανάπτυξης και ακμής.

Το 1294 δόθηκε από τον Νικηφόρο Α’ στον Ανδεγαυό (δηλ. του οίκου των Ανζού) Φίλιππο του Τάραντος σαν προίκα της κόρης του (μαζί με τη Ναύπακτο και άλλες πόλεις). Την περίοδο που επακολούθησε το κάστρο ονομαζόταν Gello Castro.

Περί το 1335 το Αγγελόκαστρο ξανάγινε Βυζαντινό, αλλά το 1341 κυριεύτηκε από τους Σέρβους του Στέφανου Δουσάν, ο οποίος όρισε εκεί διοικητή τον ετεροθαλή αδελφό του, Συμεών Ούρεση, που πήρε τον τίτλο του δεσπότη της περιοχής.

Το 1356 ο Νικηφόρος Β’ Ορσίνι (τελευταίος Δεσπότης της Ηπείρου), σε μια πολύ ρευστή εποχή για τα Βαλκάνια, ανακατέλαβε την Αιτωλοακαρνανία και την κράτησε μέχρι το 1358, όταν σκοτώθηκε στην μάχη του Αχελώου κατά των Αλβανών. Στη συνέχεια, το Δεσποτάτο της Ηπείρου καταλύθηκε και, όλη η περιοχή περιήλθε στις αλβανικές φάρες του Γκίνο Μπούα και του Πέτρο Λεώσα που από το 1362 έως το 1405 κατείχαν την περιοχή.

Το 1405 οι Αλβανοί εκδιώχθηκαν από τον ηγεμόνα Κεφαλληνίας και Ζακύνθου Κάρολο Τόκκο (Ανδεγαυός κι αυτός αλλά σχεδόν ελληνοποιημένος).

Περί το 1450 το Αγγελόκαστρο έπεσε στα χέρια των Οθωμανών και το 1790 εντάχθηκε στο πασαλίκι των Ιωαννίνων.

Ήδη όμως από το 1467 το κάστρο αναφέρεται ερειπωμένο.

Δομικά, Αρχιτεκτονικά, Οχυρωματικά Στοιχεία

Από το κάστρο σώζονται ελάχιστα. Αυτό που φαίνεται από μακρυά είναι ο ένας τοίχος από το ανώτατο σημείο της οχύρωσης (δεν είναι πύργος) και η ανακαινισμένη εκκλησία δίπλα. Η δεσπόζουσα θέση του λόφου όμως το κάνει να μην περνά απαρατήρητο.

Προς τα τέλη του 13ου ή στις αρχές του 14ου αιώνα πιστεύεται ότι ανεγέρθηκε και ο ναός του Αγίου Γεωργίου που βρίσκεται εσωτερικά του φρουρίου, που στη βάση του έχει μεγάλες επεξεργασμένες πέτρες από αρχαία ερείπια. Από τον παλαιό ναό σώθηκε η τρίπλευρη αψίδα και μέρη των παλαιών τειχών του, χωρίς όμως αγιογραφίες.

Πηγές