Το κάστρο της Χώρας της Άνδρου ήταν από τα πιο σημαντικά κάστρα του Αιγαίου. Σήμερα, αν και παραμένει από τα πιο σημαντικά αξιοθέατα του νησιού, είναι σε μεγάλο βαθμό κατεστραμμένο.

Τοποθεσία & Στρατηγική Σημασία

To κάστρο ήταν κτισμένο στην ανατολική πλευρά της Άνδρου εκεί που βρίσκεται σήμερα η Χώρα. Βρισκόταν σε μια μικρή χερσόνησο (όπου το άγαλμα του ναύτη) και στο γειτονικό της νησάκι

Το κυρίως κάστρο ήταν επάνω στο νησάκι ενώ στη χερσόνησο ήταν ο οχυρωμένος μεσαιωνικός οικισμός από όπου προέκυψε η η παλιά πόλη της Άνδρου -μετά την «Οξώπορτα». Στο άκρο της χερσονήσου βρίσκεται σήμερα μεγάλη πλατεία με το άγαλμα του Αφανούς Ναύτου, που φιλοτέχνησε ο γλύπτης Μιχαήλ Τόμπρος.

Το νησάκι χωρίζεται από την χερσόνησο της Χώρας με στενή λωρίδα θάλασσας, πλάτους 2-3 μέτρων και επικοινωνεί με τη στεριά με πέτρινο γεφύρι -την καμάρα. Στην αρχή το κάστρο επικοινωνούσε με την ξηρά με κινητή γέφυρα.

Η τοποθεσία πρόσφερε φυσική οχύρωση δεδομένου ότι από τις 3 πλευρές περικλειόταν από τη θάλασσα και μόνο το δυτικό μέρος συνδέον με τη στεριά.

Το Όνομα του Κάστρου

Η ονομασία του κάστρου είναι «Κάτω Κάστρο» προφανώς σε αντιδιαστολή με το «Απάνω Κάστρο» της Άνδρου (ή Κάστρο της Φανερωμένης). Πρέπει να διευκρινιστεί πως «Κάτω Κάστρο» (Castel Abaso) ονομάζεται ολόκληρο το κάστρο της Χώρας της Άνδρου, δηλαδή αυτό που ήταν στη χερσόνησο (με το άγαλμα του ναύτη) μαζί με το τμήμα που είναι επάνω στο νησάκι (και όχι μόνο το κάστρο στο νησάκι).

Αναφέρεται και σαν «Μέσα Κάστρο», ονομασία που επίσης προκαλεί σύγχυση, αλλά φαίνεται ότι αφορά περισσότερο το "ηπειρωτικό" τμήμα του κάστρου (ή ό,τι έχει απομείνει από αυτό.)

Ιστορία

Ευθύς μετά την άλωση του 1204, οι αρπακτικές διαθέσεις των Λατίνων κατακτητών στράφηκαν προς άλλα σημεία της καταρρέουσας Βυζαντινής αυτοκρατορίας. Η Άνδρος καταλήφθηκε το 1207 από τους Ενετούς, επικεφαλής των οποίων ήταν ο Μαρίνος Δάνδολος (ιταλ. Marino Dandolo), γνωστός επίσης, εκ παραφθοράς, και ως Τάνταλος.

Οι Ενετοί έκτισαν 3 κάστρα στην Άνδρο: το Κάτω Κάστρο, το Πάνω Κάστρο (ή της Φανερωμένης) και το Κάστρο του Μακροτάνταλου (ή της Οστοδωσιάς) στο ΒΔ άκρο του νησιού.

Από αυτά το πιο σημαντικό τότε και το πιο αξιοθέατο σήμερα είναι το Κάτω Κάστρο της Χώρας.

Το Κάτω Κάστρο κτίστηκε τον Μαρίνο Δάνδολο λίγο μετά την έλευση των Ενετών.

Σύντομα δημιουργήθηκε ένας μεσαιωνικός οικισμός μέσα στο κάστρο που συν τω χρόνω γνώρισε εμπορική και οικονομική άνθηση. Ο οικισμός αναπτύχθηκε στο τμήμα που είναι στη χερσόνησο, ενώ η νησίδα παρέμεινε η ακρόπολη του κάστρου και η έδρα της ενετικής διοίκησης.

Οι Ενετοί έμειναν στην Άνδρο μέχρι το 1566 οπότε καταλήφθηκε από τους Οθωμανούς. Έκτοτε το τμήμα στη νησίδα περιέπεσε σε αχρηστία.

Οι πύργοι και οι στρατώνες του κάστρου, καθώς και τα οικόσημα των Ενετών ηγεμόνων, ήταν καλά διατηρημένα μέχρι το B’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το 1943, μετά από το σφοδρό βομβαρδισμό από τους Γερμανούς, το κάστρο καταστράφηκε Σήμερα, μπορεί κανείς να δει μόνο τα ερείπιά του.