Πύργος του 19ου αιώνα στην νοτιοδυτική ακτή του Πυθαγορείου, δίπλα στο λιμάνι.

Ιστορία

Ο πύργος κτίστηκε από τον Λυκούργο Λογοθέτη, αρχηγό της επαναστατημένης Σάμου, στη θέση ενός από τους πύργους του προϋπάρχοντος Βυζαντινού κάστρου του Πυθαγορείου .

Το Βυζαντινό κάστρο είχε κτιστεί στη θέση του αρχαίου κάστρου της Σάμου στα τέλη του 7ου αιώνα, εποχή έξαρσης της πειρατείας στο Αιγαίο. Εγκαταλείφθηκε το 1475 μετά την κατάληψη του νησιού από τους Οθωμανούς.

Στον πύργο του Λυκούργου Λογοθέτη διακρίνονται τέσσερις οικοδομικές φάσεις: η πρώτη ανάγεται στον 10ο αιώνα (επί Νικηφόρου Φωκά, όταν έγινε επισκευή του βυζαντινού κάστρου), η δεύτερη στον 14ο αιώνα (όταν έγιναν προσθήκες από τους Γενουάτες), η τρίτη στον 16ο αιώνα (συμπλήρωση οχύρωσης με κανονιοθυρίδες και κανονιοστάσια), και η τέταρτη φάση το 1824, τη χρονιά που ο Λογοθέτης έκανε ανακατασκευή του υπάρχοντος κτιρίου και άνοιξε νέα είσοδο (πρποηγουμένως δεν υπήρχε είσοδος στο ισόγειο) και παράθυρα.

Έτσι, το παλιό κάστρο ξαναζωντάνεψε όταν ο Λυκούργος Λογοθέτης ανέλαβε να οχυρώσει ξανά το λόφο του Κάστρου, προσπάθεια που ξεκίνησε το 1824 και ολοκληρώθηκε το 1827 με τη συνδρομή όλων των Σαμίων.

Ο πύργος ήταν το διοικητικό κέντρο του νησιού και το αρχοντικό του Λογοθέτη.

Δίπλα στον πύργο, στο ψηλότερο σημείο του λόφου, οικοδομήθηκε με πρωτοβουλία του Λογοθέτη ο ιστορικός ναός της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος (1831 ή 1833), σε ανάμνηση της νίκης των Σαμίων εναντίον του τουρκικού στόλου σε ναυμαχία στα στενά της Μυκάλης την 5η Αυγούστου 1824.

Ο Λυκούργος Λογοθέτης (1772 -1850), το πραγματικό όνομα του οποίου ήταν Γεώργιος Παπλωματάς, είχε σταδιοδρομήσει σαν γραμματέας (λογοθέτης) των ηγεμόνων της Μολδοβλαχίας και είχε μυηθεί στη Φιλική Εταιρεία. Λόγω της δράσης του, είχε καταδικαστεί σε θάνατο και είχε επικηρυχτεί από τους Τούρκους. Με το ξέσπασμα της Ελληνικής Επανάστασης, επέστρεψε στη Σάμο, όπου οι κάτοικοι (βασικά η παράταξη των «Καρμανιόλων») τον υποδέχτηκαν σαν σωτήρα και τον ανακήρυξαν πολιτικό και στρατιωτικό αρχηγό του νησιού.

Ο Λογοθέτης έζησε στον πύργο ως κυβερνήτης του νησιού μέχρι το 1834, όταν εξορίστηκε μαζί με άλλους επαναστάτες λόγω της αποτυχίας ένταξης της Σάμου στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος και την υπαγωγή της στο καθεστώς της Ηγεμονίας. Στη συνέχεια το κάστρο καταλήφθηκε από τουρκική φρουρά και οι αρχαιότητες που διατηρούνταν στο εσωτερικό του λεηλατήθηκαν. Το 1840 ο πύργος ήταν πια εγκαταλελειμμένος και το 1863 πουλήθηκε στο Σαμιακό Δημόσιο από το γιο του Λυκούργου Λογοθέτη, Αλέξανδρο.

Δομικά, Αρχιτεκτονικά, Οχυρωματικά Στοιχεία

Πρόκειται για οικοδόμημα με υπερυψωμένο ισόγειο και δύο ορόφους, επάλξεις στο δώμα του, χωρίς παράθυρα στο ισόγειο για αμυντικούς λόγους, είσοδο και καταχύστρα πάνω από αυτήν στην πρόσοψη.

Ο Πύργος αναστηλώθηκε τα τελευταία χρόνια και λειτουργεί πλέον ως επισκέψιμο μνημείο και αρχαιολογικό μουσείο.

Πηγές