Βαρδιόλα που βρίσκεται στον κόλπο του Αθέρα, στο γραφικό λιµανάκι δίπλα από το µοναστήρι του Αγίου Σπυρίδωνα. Είναι η δεύτερη πιο καλοδιατηρηµένη βαρδιόλα στην Κεφαλλονιά µετά από αυτή της Κουτσουπιάς.

Η βαρδιόλα είναι ενταγµένη στο φυσικό περιβάλλον κατά τρόπο ώστε να μη γίνεται εύκολα αντιληπτή από τον εισβολέα. Είναι κρυμμένη μέσα στην πυκνή βλάστηση και από μακριά δίνει την εντύπωση ότι αποτελεί τη φυσική συνέχεια των βράχων που καταλήγουν στη θάλασσα. Πάντως δεν αποκλείεται η χωροθέτηση αυτή να προέκυψε από κατολίσθηση των πρανών στα οποία με τον καιρό αναπτύχθηκε βλάστηση.

---

Ιστορία

Η βαρδιόλα είναι ένα μεταλλαγμένο είδος βίγλας που χρησιμοποιήθηκε από τους Ενετούς στα Επτάνησα.

Οι περισσότερες σωζόμενες βίγλες στην Ελλάδα -αλλά όχι όλες- είναι μικροί πύργοι σε δεσπόζουσα θέση με μεγάλο οπτικό πεδίο. Το ύψος τους ήταν συνήθως πάνω από 8 μέτρα και ο ρόλος τους ήταν βέβαια αμυντικός, αλλά πρωτίστως χρησίμευαν σαν παρατηρητήρια για την έγκαιρη ειδοποίηση σε περιπτώσεις εισβολής. Υπό κανονικές συνθήκες, ο αριθμός των πολεμιστών που επάνδρωναν τη βίγλα δεν ήταν πάνω από δύο.

Η συντριπτική πλειοψηφία των βιγλών είναι παράκτιες και χρησιμοποιήθηκαν για την προστασία από τους πειρατές.

Οι βαρδιόλες είναι βίγλες που έχτισαν οι Ενετοί στα Επτάνησα από το τέλος του 16ου έως τις αρχές του 18ου αιώνα. Είχαν παρόμοιο ρόλο με τις μεσαιωνικές βίγλες, αλλά με πολύ μικρότερο μέγεθος και ύψος. Η κάτοψή τους ήταν συνήθως τετράγωνη ή πολυγωνική και είχαν πυραμοειδή ή θολωτή στέγη. Οι τοίχοι τους ήταν πιο χοντροί και έφεραν επίχρισμα. Γενικά, η κατασκευή τους ήταν στιβαρή και ανθεκτική για να αντιμετωπιστεί η ισχύς των πυροβόλων όπλων.

Αντίθετα με τις βίγλες, ο χαρακτηρισμός «πύργος» για τις βαρδιόλες είναι υπερβολικός. Πρόκειται απλώς για σκοπιές και οχυρωμένα φυλάκια. Οι βαρδιόλες δεν ήταν πάντα σε περίοπτη θέση, αλλά το δίκτυό τους ήταν πυκνό και υπήρχε μεταξύ τους αλληλοκάλυψη και οπτική επαφή.

Η ονομασία τους προέρχεται μάλλον από το guardia που σημαίνει σκοπιά ή, ειδικότερα, από παραφθορά της βενετσιάνικης λέξης γκουαρντιόλα που ήταν η ονομασία των φυλακίων των ενετικών κάστρων.

Σήμερα διασώζονται κάποιες Βαρδιόλες στα Κύθηρα, στην Κεφαλλονιά και στη Ζάκυνθο. Μερικές από αυτές περιλαμβάνονται ήδη στον Καστρολόγο. Σίγουρα υπάρχουν πολλές άλλες. Δεν γνωρίζουμε (στον Καστρολόγο) αν υπάρχουν βίγλες και οχυρά με το χαρακτηρισμό «Βαρδιόλα» σε άλλο μέρος της Ελλάδος εκτός από τα Επτάνησα.

Σε απογραφή του 1584 αναφέρεται ότι υπάρχουν 129 βαρδιόλες στην Κεφαλλονιά. Από αυτές, σήμερα εντοπίζονται τα απομεινάρια από περίπου δέκα, ενώ 3 ή 4 είναι σε κάπως καλή κατάσταση.

Είναι γνωστό πως στην Κεφαλλονιά, η κατασκευή των παράκτιων οχυρώσεων αποφασίστηκε το 1540 και ολοκληρώθηκε πριν το 1571. Σε αυτήν την περίοδο πρέπει να χτίστηκε και η συγκεκριμένη βαρδιόλα.

---

Δομικά, Αρχιτεκτονικά, Οχυρωματικά Στοιχεία

Η βαρδιόλα έχει κάτοψη τετραγωνική περί τα 2,55 m × 2,55 m εξωτερικά (1,75m × 1,75m εσωτερικά) και καλύπτεται από µία λιθόδµητη τετραγωνική πυραµίδα που εδράζεται στους περιµετρικούς τοίχους. Το πάχος της τοιχοποιίας είναι κατά προσέγγιση 0,40 m και η είσοδος, από τη νότια πλευρά, γίνεται από άνοιγµα διαστάσεων 0,50m × 0,90m. Το ιδιαίτερα µικρό άνοιγµα της εισόδου µαρτυρεί ότι ο βαρδιάνος έμπαινε και έβγαινε σκυφτός.

Το ύψος των πλευρικών τοίχων είναι 1,35m ενώ το συνολικό ύψος πρέπει να έφτανε τα 2,20m. Τώρα είναι λίγο μικρότερο επειδή η κορυφή της πυραμιδοειδούς στέγης έχει καταστραφεί.

---

Πρώτη δημοσίευση στον Καστρολόγο:	Νοέμβριος 2014
Τελευταία προσθήκη οπτικού υλικού	Ιούνιος 2023

---

Πηγές