Οθωμανικό κάστρο του 17ου αιώνα, στην ηπειρωτική πλευρά της πόλης, που μαζί με το κατεστραμμένο κάστρο της Χαλκίδας είχαν καταστήσει την πόλη απόρθητη.

Τοποθεσία & Στρατηγική Σημασία

Το κάστρο βρίσκεται σε λόφο της βοιωτικής ακτής, που ονομάζεται Φούρκα. Η θέση του είναι στρατηγική, καθώς ελέγχει τα στενά του Ευρίπου και την πόλη της Χαλκίδας.

Ιστορία

Η θέση του Κάστρου ταυτίζεται από μερικούς μελετητές με την αρχαία πόλη Κάνηθο, καθώς σώζονται σποραδικά ίχνη κτισμάτων και τάφων, στην επιφάνεια του εδάφους. Ο λόφος πιθανότατα οχυρώθηκε για πρώτη φορά κατά τη Ρωμαϊκή περίοδο, αλλά είναι βέβαιο ότι δεν είχε οχύρωση στους Βυζαντινούς χρόνους και κατά τη διάρκεια της Βενετοκρατίας και τους πρώτους αιώνες της Τουρκοκρατίας.

Το φρούριο που σώζεται σήμερα οικοδομήθηκε από τους Τούρκους το 1684, με σκοπό την προστασία της Χαλκίδας από τους Βενετούς. Σχεδιάστηκε από τον Βενετό Gerolimo Galopo και η αρχιτεκτονική του είναι περισσότερο Ευρωπαϊκή και λιγότερο Τουρκική.

Το φρούριο πολιορκήθηκε ανεπιτυχώς από τον Μοροζίνι το 1688 και οι Τούρκοι κατόρθωσαν να διατηρήσουν την κυριότητά του έως την απελευθέρωση της Ελλάδας.

Κατά την Ελληνική Επανάσταση, οι Έλληνες δεν μπόρεσαν, παρά τις επανειλημμένες προσπάθειες, να καταλάβουν την Χαλκίδα η οποία παραδόθηκε αμαχητί από τους Τούρκους μόνο μετά τη συνθήκη του 1833.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η Χαλκίδα παρέμεινε απόρθητη χάρη στα δύο κάστρα της: του Καράμπαμπα και το -πιο ισχυρό- κάστρο της Χαλκίδας, απέναντι. Δυστυχώς, το κάστρο της Χαλκίδας κατεδαφίστηκε από έναν δραστήριο δήμαρχο το 1885, επί πρωθυπουργίας Τρικούπη, και η Χαλκίδα έχασε την ευκαιρία να είναι μια από τις πιο γραφικές πόλεις της Ελλάδας.

Δομικά, Αρχιτεκτονικά, Οχυρωματικά Στοιχεία

Έχει μέγιστο πλάτος 240 μέτρα και μέγιστο μήκος 54 μέτρα.

Η μορφή του προσεγγίζει κυρίως βενετικά πρότυπα, με στενόμακρο περίβολο, προσανατολισμένο από Ανατολή προς Δύση, με προτείχισμα στη βόρεια πλευρά, τρεις προμαχώνες και έναν μεγάλο πύργο. Το νότιο τμήμα του τοίχου διατηρείται σε κακή κατάσταση. Αρχαία αρχιτεκτονικά μέλη έχουν εντοιχισθεί σε αρκετά σημεία του περιβόλου. Ο πιο σύνθετος, εξαγωνικός προμαχώνας βρίσκεται στην ανατολική πλευρά, προς τη Χαλκίδα. Στις επάλξεις διατηρούνται δύο ρωσικά κανόνια του 19ου αιώνα. Η μοναδική πύλη του φρουρίου βρίσκεται στη ΝΑ πλευρά του τείχους, ενώ γύρω της έχουν οικοδομηθεί κτήρια στρατιωτικού χαρακτήρα.

Στον ανατολικό τοίχο του περιβόλου, μεταξύ της πύλης και του ανατολικού πύργου, βρίσκεται κωδωνοστάσιο, κτισμένο στη θέση όπου βρισκόταν η καμπάνα του συναγερμού του φρουρίου. Το μόνο καλά σωζόμενο κτίσμα μέσα στον περίβολο είναι ναός αφιερωμένος στον Προφήτη Ηλία, που χρονολογείται το 1895. Το δυτικό άκρο του τείχους καταλαμβάνει επτάπλευρος πύργος, η μεγαλοπρεπέστερη αμυντική κατασκευή του φρουρίου. Η είσοδος στον πύργο γίνεται από στενό καμαροσκεπή διάδρομο, που θυμίζει λαβύρινθο.

Το κάστρο έχει αποκατασταθεί σε μεγάλο βαθμό χάρη στις εργασίες που πραγματοποιήθηκαν κατά τα έτη 1985-2000. Σήμερα στο εσωτερικό του λειτουργεί εκθεσιακός χώρος οπού εκτίθενται γλυπτά από την περιοχή της Χαλκίδας.

Στην είσοδο του κάστρου βρίσκεται ο τάφος του λογοτέχνη Γιάννη Σκαρίμπα.

Πηγές